Để xã hội hóa giáo dục không tạo áp lực cho phụ huynh

Bởi vì thực tế, chủ trương "xã hội hóa" là cần thiết để huy động nguồn lực cho giáo dục, nhưng nếu "thiếu công khai, thiếu đồng thuận", rất dễ biến thành "gánh nặng". Từ câu chuyện này, phóng viên VTV9 có ghi nhận tại TP. Hồ Chí Minh - nơi nhiều trường học đang chọn cách làm khác: "nói không với quỹ lớp, quỹ trường", nhưng vẫn duy trì chất lượng dạy và học. 

Đây là năm thứ 8 trường THCS Nguyễn Văn Luông không thu 4 khoản là kinh phí hoạt động của ban đại diện cha mẹ học sinh hay còn gọi là quỹ phụ huynh; kinh phí tài trợ; vận động chăm lo cho cán bộ, giáo viên, nhân viên; vận động mua sắm cơ sở vật chất cho lớp, cho trường. Các hoạt động hỗ trợ hoạt động dạy và học tại trường vẫn được tổ chức thường xuyên, đều đặn nhờ 1 nguồn lực khác.

Ông Đinh Phú Cường - Hiệu trưởng Trường THCS Nguyễn Văn Luông, phường Bình Phú, TP. Hồ Chí Minh: “Quan điểm xã hội hóa của nhà trường là chúng tôi tận dụng được cái trí tuệ cũng như là cái sự đóng góp của cá nhân, của từng phụ huynh. Phụ huynh nào có cái gì thì ủng hộ nhà trường bằng cái hình thức và cái tự lực của phụ huynh chứ chúng tôi không có tổ chức vận động thu tiền. Bởi vì cái hình thức mà vận động thu tiền nó sẽ tạo ra một cái cảm giác là khi phụ huynh vào trong trường học sẽ phải đóng góp rất là nhiều khoản phí và các khoản phí này sẽ vô tình tạo cái gánh nặng ngay từ đầu năm học cho phụ huynh”.

Chỉ tính riêng năm học 2025 - 2026 có đến 10 trường học trên địa bàn Thành phố thông báo không thu quỹ lớp, quỹ trường. Chủ trương tưởng chừng nhỏ, nhưng lại tạo hiệu ứng lớn khi cả phụ huynh lẫn giáo viên đều cảm thấy nhẹ lòng, thoải mái.

Anh Cao Huỳnh Quốc Trí - Phụ huynh học sinh: “Thấy thoải mái và không áp lực để đè nặng lên. Nói chung nói chung là mình cũng vậy và không có riêng gì tất cả các phụ huynh của toàn trường em thấy thì đi họp giống như vô thì mình nói nhà trường nói là không thú vị thì phụ huynh rất là nhẹ lòng”.

Ông Đỗ Đình Đảo - Hiệu trưởng Trường THPT Nguyễn Hữu Thọ, phường Xóm Chiếu, TP. Hồ Chí Minh: “Các thầy cô giáo viên chủ nhiệm ở trường cũng vậy. Họ cũng chia sẻ trực tiếp với tôi rằng Thầy ơi, năm nay chưa bao giờ mà tụi em họp một buổi họp phụ huynh mà rất là thoải mái như năm nay cha mẹ học sinh rất là ủng hộ. Mỗi cái hoạt động, chủ trương của nhà trường chắc cũng một phần là vì lý do nhà trường không có vận động các cái khoản tài trợ như những năm học trước”.

Tuy nhiên để phụ huynh từ vai trò đóng góp sang đồng hành cùng nhà trường, nhiều ý kiến cho rằng, yếu tố cần và quan trọng nhất vẫn là xác lập cơ chế minh bạch, rõ ràng. Khi cơ chế ba bên - nhà trường, phụ huynh và cơ quan quản lý - được vận hành đúng, xã hội hóa sẽ không còn bị hiểu lầm là lạm thu.

Ông Đảo cho biết thêm: “Không thể nào nói là chúng ta ngại vì áp lực của dư luận mà chúng ta không thể thực hiện được cái công tác xã hội hóa nhưng ở đây chúng ta phải đảm bảo làm sao cho nó trên một cái tinh thần là tự nguyện, không cào bằng, không ép buộc và phải thu đúng thời điểm để đảm bảo làm sao đừng tạo áp lực, cái gánh nặng cho phụ huynh ở trong giai đoạn đầu năm thì tôi cho rằng đó mới là cái mà chúng ta đi đúng theo các cái chỉ đạo của ngành giáo dục và đào tạo thành phố”.

Ông Cao Đức Khoa - Hiệu trưởng Trường THCS Nguyễn Du, phường Bến Thành, TP. Hồ Chí Minh: “Chúng ta phải làm đúng quy định, đúng quy trình. Cái Thông tư 16 này đã hướng dẫn rất kỹ và các trường nếu chúng ta xây dựng một cái kế hoạch để kêu gọi nguồn tài trợ thì nó sẽ rất hợp lý. Nếu chúng ta làm đúng, đủ các bước và chúng ta sử dụng đúng theo quy định thì vấn đề tài trợ nó sẽ mang tính chất là thúc đẩy cho giáo dục”.

Hiện, 25% tổng vốn đầu tư cho công lập hiện nay tại TP. Hồ Chí Minh là từ nguồn xã hội hóa.
Ranh giới giữa xã hội hóa và kinh tế hóa rất mong manh. Chỉ khi minh bạch, tự trọng và thấu cảm trở thành nền tảng, thì xã hội hóa giáo dục mới thật sự là sự đồng hành chứ không phải gánh nặng của phụ huynh, học sinh và nhà trường.